Theo thông báo của Cục An ninh mạng và phòng, chống tội phạm sử dụng công nghệ cao; tội phạm sử dụng không gian mạng xâm phạm trật tự xã hội ngày càng gia tăng, chủ yếu là các đối tượng sử dụng không gian mạng để lừa đảo chiếm đoạt tài sản, hoạt động "tín dụng đen" cho vay nặng lãi qua các trang mạng điện tử, "app" vay tiền, quảng cáo, mua bán ma túy, vũ khí, vật liệu nổ, công cụ hỗ trợ, chất độc, chất cấm, mua bán thông tin cá nhân, tổ chức, … nhiều đường dây phạm tội hoạt động liên tỉnh, xuyên quốc gia.

Hoạt động sử dụng không gian mạng xâm phạm trật tự xã hội thời gian vừa qua nổi lên một số hình thức, phương thức, thủ đoạn mới như sau:

1. Hoạt động sử dụng không gian mạng lừa đảo, chiếm đoạt tài sản : Thủ đoạn kêu gọi đầu tư qua sàn giao dịch tiền ảo trên mạng internet. Chiếm quyền quản trị tài khoản mạng xã hội, lừa người thân quen của chù tài khoản chuyển tiền rồi chiếm đoạt. Kêu gọi thành lập nhóm cộng tác viên bán hàng trên mạng xã hội. Kêu gọi hỗ trợ các hoàn cảnh đặc biệt khó khăn, sau đó chiếm đoạt tiền của các nhà hảo tâm. Làm quen qua mạng xã hội rồi giả vờ tán tĩnh yêu đương tặng quà, sau đó lừa đảo yêu cầu đóng tiền phí dịch vụ hải quan, thuế... để chiếm đoạt tài sản. Giả danh Cơ quan điều tra, Viện kiểm sát đe dọa, yêu cầu nạn nhân chuyển tiền sau đó chiếm đoạt tài sản. Giả danh cán bộ cơ quan Nhà nước, người nhà lãnh đạo Đảng, Nhà nước xin việc làm.

2. Hoạt động "tín dụng đen" trên không gian mạng: Hiện nay, trên không gian mạng, có khoảng trên 200 ứng dụng cho vay trực tuyến (thông qua website, qua các úng dụng (app) điện thoại di động, chủ yếu là 2 kho ứng dụng GooglePlay, AppStore như Tamo, Vdong, Movay, Ucash, ATMonline...). Một số đối tượng đã lợi dụng nhu cầu thực tế và cần thiết của hoạt động cho vay ngang hàng tạo các ứng dụng hoạt động trái phép và sử dụng thủ đoạn quảng cáo rầm rộ trên các trang mạng xã hội, website với nội đung cho vay lãi suất thấp, không gặp mặt, thủ tục cho vay nhanh gọn, giải ngân từ 30 đến 60 phút và nhiều tiện lợi khác. Một số đối tượng là người nước ngoài cấu kết với đối tượng trong nước thành lập các công ty trá hình cho vay tài chính, tín đụng phi ngân hàng để hoạt động cho vay qua ứng đụng đi động nhằm thu lợi bất chính, có dấu hiệu vi phạm pháp luật, gây bức xúc trong quần chúng nhân dân. Một số app vi phạm pháp luật đã được cơ quan chức năng phát hiện, bóc gỡ triệt phá. Phương thức, thủ đoạn hoạt động của các đối tượng có nhiều thay đổi, cụ thể như sau: Chia nhỏ các bộ phận và làm việc ở các vị trí khác nhau, không tập trung tại một địa điểm, thường xuyên thay đổi nơi làm việc; quy trình duyệt khoản vay cẩn thận, phức tạp hơn, hoạt động giải ngân, thanh toán khoản vay ngày càng kín đáo; thường xuyên thay đổi đơn vị trung gian thanh toán, hỗ trợ việc giải ngân, thanh toán khoản vay của khách hàng; quá trình hỗ trợ, hướng dẫn cài đặt app, hướng dẫn vay chủ yếu liên hệ với khách hàng qua mạng xã hội, qua tài khoản hỗ trợ tư vấn; sử dụng nhiều số điện thoại, nhiều tài khoản mạng xã hội để nhắc nợ, thu hồi nợ của khách hàng.

3. Hoạt động quảng cáo trực tuyến vi phạm trên không gian mạng: Các đối tượng chạy quảng cáo trên Facebook, Google, Youtube cho các bài viết, video clip có nội dung xấu độc, tin giả, sai sự thật, chống Đảng, Nhà nước để nâng thứ hạng tìm kiếm, tiếp cận người đọc. Lợi dụng các sự kiện về văn hóa, giáo dục, chính sách kinh tế, dự thảo văn bản luật... để kích động, lôi kéo biểu tình, phản đối, gây phẫn nộ trong nhân dân. Nhiều đối tượng tuy không có mục đích chống chính quyền nhưng vẫn đăng tải các video clip có nội dung xấu độc, bịa đặt, xuyên tạc và "giật tít" mang tính chất "đấu đá nội bộ", "thâm cung bí sử", "bí mật đời tư", "bằng chứng" tham nhũng... lên Facebook, Youtube nhằm thu hút lượng người truy cập, kiếm tiền quảng cáo. Đối tượng giang hồ mạng đăng tải video clip có nội dung cổ súy bạo lực, côn đồ, kích động, nhảm nhí, giật gân ... nhằm mục đích thu hút người xem video clip, kiếm tiền từ hoạt động quảng cáo của Facebook, Youtube. Đối tượng tổ chức đánh bạc trên mạng, lợi dụng dịch vụ quảng cáo của Facebook, Google, Youtube để phát tán các sản phẩm cờ bạc; nhóm đăng tải các hành vi gây nguy hiểm đến tính mạng, sức khỏe; nhóm quảng cáo, bán hàng trên mạng xã hội Facebook và Youtube, đăng tải các thông tin về tiền giả, giấy tờ giả, vũ khí, vật liệu nổ, ma túy, chất độc, chất cấm ... Sử dụng tài khoản Visa (giả, thuê, mượn) để mua tiền ảo (Bitcoin, Ethereum, Ripple...) bán và chuyển về tài khoản ngân hàng của mình có dấu hiệu trốn thuế, rửa tiền.

4. Hoạt động mua, bán văn bằng, chứng chỉ giả; vũ khí vật liệu nổ, công cụ hỗ trợ, quân trang, quân dụng; ma túy, chất độc, chất cấm trên không gian mạng: Tạo các tài khoản mạng xã hội facebook, zalo, thành lập các hội nhóm trên không gian mạng, sử dụng các trang thương mại điện tử để quảng cáo, rao bán. Không gặp mặt trực tiếp, chỉ liên hệ, trao đổi qua số điện thoại (sim rác), tài khoản mạng xã hội ảo, các ứng đụng nhắn tin OTP mã hóa như Zalo, Viber, iMessenger, Telegram... thanh toán tiền qua tài khoản ngân hàng không chính chủ, đi mượn hoặc thuê của người khác, hoặc thanh toán qua hình thức ship COD (nhận hàng, kiểm tra rồi trả tiền cho nhân viên giao hàng); vận chuyển hàng hóa thông qua người quen, dịch vụ xe khách liên tỉnh, hoặc thông qua các dịch vụ vận chuyển công nghệ như: Giao hàng tiết kiệm, Giao hàng nhanh, ViettelPost, Grab, Lazada, Shopee, Tiki... không ghi địa chỉ người gửi, khai báo không đúng loại hàng hóa cần gửi. Sử dụng các trang mạng, diễn đàn thế giới ngầm (Underworld, Deepweb...) để buôn bán.

5. Hoạt động mua bán trái phép thông tin cá nhân, mua bán thiết bị, phần mềm có chức năng thu thập thông tin cá nhân: Hoạt động này diễn ra trên không gian mạng chủ yếu dưới hình thức như tạo lập các tài khoản ảo trên mạng xã hội facebook, telegram, zalo để quảng cáo, rao bán. thông tin cá nhân. Sử dụng các trang mạng, diễn đàn thế giới ngầm (Underworld, Deepweb...) để rao bán thông tin cá nhân, thông tin tài khoản ngân hàng. Thiết lập các trang web cá nhân để rao bán thông tin trên không gian mạng; khi người truy cập có nhu cầu mua dữ liệu, sẽ liên hệ trực tiếp với các đối tượng bán thông qua số điện thoại, tài khoản chat OTT được đặt trực tiếp ở các trang web trên. Tạo các trang web bán phần mềm có chức năng thu thập thông tin từ điện thoại, giám sát điện thoại di động. Tạo các trang web giả mạo các trang thương mại điện tử, trang đăng nhập ví điện tử, mạng xã hội, ngân hàng... Bán, lắp các thiết bị có chức năng giám sát phương tiện, ghi âm, ghi hình được giấu kín để giám sát, thu âm, ghi hình hoạt động của người khác.

6. Hoạt động truyền bá văn hóa phẩm đồi trụy; môi giới mại dâm trên không gian mạng: Hiện có khoảng hơn 150 trang web và ứng dụng (app) có nội dung đồi trụy giao diện Tiếng Việt, các đối tượng thiết lập trang web, máy chủ đặt tại nước ngoài. Hoạt động truyền bá văn hóa phẩm đồi trụy trên không gian mạng diễn ra chủ yếu với hai hình thức: Truyền bá qua tài khoản trên các mạng xã hội (Facebook, Telegram, Zalo...) và các ứng dụng điện thoại, máy tính; Tạo lập trang web, diễn đàn để đăng tải, chia sẻ video, ảnh có nội dung khiêu dâm, đồi trụy. Hoạt động môi giới mại dâm trên không gian mạng thông qua các diễn đàn, hội nhóm trên Internet được "núp bóng" dưới những cái tên "checkerviet.me", "gaigoi.pro", "sharegaigoi.org", "checkgaigoi.nef ...; Hoạt động mại dâm có xu hướng dịch chuyển sang nhiều hình thức biến tướng như "gái gọi", "gái bao", "trai bao", "sugar baby", "con nuôi"... sử dụng Internet và mạng xã hội để đăng ảnh tiếp thị và thỏa thuận đến các địa điểm như biệt thự, căn hộ chung cư, trên tàu biển, tàu du lịch, theo các hoạt động tour du lịch, thể thao... thậm chí ra nước ngoài để hoạt động mại dâm.

7. Hoạt động vi phạm quyền tác giả, quyền liên quan, quyền sở hữu công nghiệp trên không gian mạng: Hoạt động xâm phạm quyền tác giả, quyền liên quan trên không gian mạng diễn ra chủ yếu với hình thức như phát chiếu phim, ảnh miễn phí vi phạm bản quyền tác giả, quyền liên quan, thu lời qua khai thác quảng cáo; thu phí theo từng nội dung hoặc thuê bao theo gói. Các đối tượng thường đặt máy chú lưu trữ ở nước ngoài, sử dụng dịch vụ ẩn danh (CloudFlare) che dấu thông tin tên miền, máy chủ; đối tượng quản trị, vận hành thường sử dụng thông tin giả, thuê/mượn chứng minh nhân dân, tài khoản ngân hàng, sử dụng các tài khoản tiền ảo để nhận tiền quảng cáo, sử dụng địa chỉ email nước ngoài và các địch vụ nhắn tin ẩn danh hoặc SIM rác để liên lạc. Hoạt động buôn bán hàng giả trên không gian mạng diễn ra chủ yếu với hình thức: rao bán hàng giả trên các sàn thương mại điện tử, trên các mạng xã hội Facebook, Zalo... Phương thức, thủ đoạn hoạt động: Đăng ký, sử dụng thông tin giả để giao dịch; tập kết, tàng trữ hàng giả tại nhiều địa điểm khác nhau hoặc kết hợp vừa làm nơi giao dịch, vừa làm nơi ở, cất giấu hàng hóa; sử dụng công nghệ bán hàng đa kênh, sử dụng thành thạo công cụ marketing trực tuyến; không giao hàng và thanh toán trực tiếp. Tội phạm vi phạm bản quyền: Vi phạm bản quyền tại các công ty doanh nghiệp (chủ yếu là các doanh nghiệp sản xuất, thiết kế, sử dụng phần mềm đồ họa) sử dụng thủ đoạn né tránh: các máy tính vi phạm được bố trí xa khu hành chính, nhân sự của công ty và thường tập trung tại khu vực nhà xưởng; khi có sự kiểm tra của cơ quan chức năng thì các máy tính dễ tháo và cất giấu. Vi phạm bản quyền tại các cơ sở buôn bán, sửa chữa thiết bị điện từ (tập trung các hệ điều hành như Window, Office của Microsoft), sử dụng thủ đoạn né tránh: các đối tượng thường đổ cho nhân viên kỹ thuật tự ý cài, né tránh trách nhiệm của doanh nghiệp.

Trước tình hình trên, để chủ động phòng ngừa, ngăn chặn, kịp thời phát hiện, xử lý tội phạm và vi phạm pháp luật do các đối tượng lợi dụng không gian mạng xã hội để xâm phạm trật tự xã hội, Giám đốc Công an tỉnh đã chỉ đạo Trưởng các đơn vị trực thuộc và Công an huyện, thị xã, thành phố triển khai các giải pháp phòng, chống tội phạm sử dụng không gian mạng xâm phạm trật tự xã hội, trọng tâm là tiếp tục tổ chức triển khai có hiệu quả các văn bản chỉ đạo của Đảng, Nhà nước và Bộ Công an về công tác đấu tranh phòng, chống tội phạm; tăng cường phòng ngừa, xử lý hoạt động lừa đảo chiếm đoạt tài sản; hoạt động quảng cáo, sản xuất, mua bán văn bằng, chứng chỉ giả; đấu tranh phòng, chống tội phạm sử dụng công nghệ cao, …

Tăng cường công tác nghiệp vụ cơ bản, chủ động nắm tình hình, thường xuyên rà soát trên không gian mạng nhằm phát hiện, thu thập thập thông tin, kịp thời đấu tranh, xử lý các trường hợp vi phạm. Nâng cao hiệu quả công tác tiếp nhận tin báo, tố giác của Nhân dân, đổi mới hình thức tiếp nhận tin báo tố giác tội phạm. Tập trung lực lượng đấu tranh, điều tra khám phá nhanh các vụ án có liên quan đến tội phạm sử dụng không gian mạng xâm phạm trật tự xã hội; phối hợp với Viện kiểm sát, Tòa án truy tố, xét xử lưu động các vụ án liên quan đến tội phạm này để răn đe, phòng ngừa chung.

Rà soát hệ thống pháp luật hiện hành, phát hiện những sơ hở bất cập để tham mưu đề xuất xây dựng, sửa đổi, ban hành các quy định góp phần quản lý chặt chẽ và nâng cao hiệu quả công tác phòng ngừa, đấu tranh xử lý hoạt động sử dụng không gian mạng xâm phạm trật tự xã hội.

Tăng cường công tác quản lý nhà nước, quản lý cư trú, tập trung nắm tình hình địa bàn, "nắm hộ", "nắm người", quản lý ngành nghề kinh doanh có điều kiện về an ninh trật tự; tăng cường phối hợp kiểm tra, thanh tra với lực lượng quản lý thị trường.

Đẩy mạnh công tác tuyên truyền về phương thức, thủ đoạn hoạt động của các đối tượng lợi dụng không gian mạng để thực hiện các hành vi xâm phạm trật tự xã hội, nhất là lợi dụng không gian mạng để lừa đảo chiếm đoạt tài sản nhằm  nâng cao nhận thức trong Nhân dân, phòng ngừa, ngăn chặn tội phạm. Người dân không cho người khác sử dụng tài khoản ngân hàng, không nhận thuê mở, bán tài khoản ngân hàng, không tạo điều kiện cho các đối tượng sử dụng tài khoản ngân hàng vào mục đích vi phạm pháp luật. Khi phát hiện trường hợp có dấu hiệu vi phạm, kịp thời báo cho cơ quan Công an nơi gần nhất để đấu tranh, xử lý góp phần đảm bảo tình hình an ninh trật tự tại địa phương./.

Một số hình ảnh cảnh báo lừa đảo trên không gian mạng